Venture Capital jako forma finansowania przedsiębiorstwa cz. 2
Venture Capital, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki, inwestowanie, kapitał, zarządzanie, koszty, cash flow, fundusze inwestycyjne, biznes, finanse, klienci, produkt, aniołowie biznesu, inwestycje, ETF, MSP, fundusze emerytalne, ubezpieczenia, zysk, ryzyko,
Operatorzy Venture Capital (VC) wnoszą na ogół ok. 1% ogółu środków VC. Otrzymują wynagrodzenie, wynoszące ok. 2,5% zgromadzonych środków, a również partycypują w odsetkach od zgromadzonego kapitału. Inwestowanie kapitału w wybrane przedsiębiorstwa odbywa się etapami. Przed przydzieleniem kolejnej transzy środków inwestycyjnych operator kapitału udziałowego monitoruje postępy firmy i zbiera interesujące go informacje. Wiedza z tego zakresu jest równie ważna, jak samo zasilanie kapitałem. Na podstawie monitoringu można dokonać prognoz dotyczących najwłaściwszej struktury przydziału kapitału w kolejnych etapach.
Początkujące firmy mają zazwyczaj krótką historię działalności i trudno ocenić ich perspektywy rozwoju. Stąd większą uwagę operator VC koncentruje na tych branżach, które odznaczają się dużymi możliwościami i intensywnością prac badawczo-rozwojowych. Operatorzy monitorują postępy firmy i przerywają finansowanie projektu wówczas, gdy uzyskują niepomyślne informacje o jego perspektywach. Firmy wchodzące na giełdę dają najwyższy zwrot z zainwestowanego kapitału, stąd otrzymują większe transze kapitałowe w krótszych okresach czasu niż firmy, w które rozpoczęto finansowanie. W praktyce operatorzy VC zasilający firmę kapitałem ponoszą koszty, na które składają się m.in. konsultacje związane z analizą sprawozdań finansowych, budowanie kontraktów, negocjowanie i opracowywanie umów.
Inwestycje VC w początkowej fazie rozwoju przedsiębiorstwa są mało atrakcyjne z kilku przyczyn:
• długi okres oczekiwania na efekty
• malejąca efektywność krótkookresowa z uwagi na częste niepowodzenia przedsiębiorstw, w które zainwestowano
• problemy z oceną wartości inwestycji
• brak bieżących zysków
• wysokie koszty zarządzania
Ostatnie badania ujawniają, że wiele z profesjonalnie zarządzanych VC są aktualnie tzw. mezzanine capital, co oznacza, że są dostępne tylko dla firm, które są co najmniej w fazie dojrzałości, definiowanej jako cash-flow break-even. Jeżeli pomysł przedsiębiorcy zapowiada dobry produkt, to niezbędny jest kapitał na wykonanie modelu roboczego lub prototypu. Nazywa się ten etap seed investment (finansowanie zasiewów) a transzę kapitałową określa się seed round. Każde finansowanie w procesie VC określa się jako round, stąd mamy nazwę lub numer, np. seed round, flrst venture round.
Nowy produkt podlega dwojakiej ocenie. Pierwszy test „alpha" jest przeprowadzony w laboratorium, natomiast test „beta" dokonują potencjalni klienci, czyli już produkt sprawdzają w okresie próbnym na rynku. Kiedy produkt oferowany przez przedsiębiorstwo jest akceptowany przez klientów, wymaga dodatkowego kapitału, nowej strategii sprzedaży i marketingu. Wspomaganie finansowe na tym etapie nazywa się the first venture round. Następna runda finansowania (często ostatnia) ma na celu osiągnięcie przez firmę kasowego progu rentowności. Wyniki sprzedaży i koszty w kolejnych latach będą miały wpływ na sposób zakończenia inwestycji VC.
Fundusze VC najczęściej inwestują w przemysł farmaceutyczny, maszyny biurowe, telekomunikację i elektronikę, instrumenty profesjonalne i naukowe oraz biotechnologię.
Od lat dziewięćdziesiątych rośnie zainteresowanie polityków problemem finansowania przedsiębiorstw w początkowej fazie rozwoju przez nieformalne rynki VC. Tworzą je bogate osoby fizyczne nazywane business angels (aniołowie biznesu), mające zwykle doświadczenie w prowadzeniu przedsiębiorstwa, a więc oprócz pieniędzy inwestują swoją wiedzę i doświadczenie.
Rządy poszczególnych krajów podejmują działania w kierunku zwiększenia dostępności funduszy VC dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność i znajdujących się we wczesnych fazach rozwoju. Zaliczyć do nich należy:
1. tworzenie publicznych funduszy VC dokonujących inwestycji bezpośrednich
2. uruchamianie programów inwestycji pośrednich (np. inwestycje publiczne w prywatne fundusze VC)
3. subsydiowanie w określonej części inwestycji VC
Program UE dla przedsiębiorstw i rozwoju przedsiębiorczości na lata 2001-2005 dotyczy poprawy dostępu do środków finansowych dla MSP, m.in. przez rozwój funduszy VC. Stąd podstawowe znaczenie mają programy ETF Start-up oraz Seed Action. Są one kierowane przez Europejski Fundusz Inwestycyjny. W pierwszym programie środki są przeznaczone na wyspecjalizowane fundusze VC a szczególnie:
• małe lub nowo powstałe
• zasięgu regionalnym
• związane z określonymi przemysłami i technologiami
• finansujące MSP, wykorzystujące w swej działalności wyniki prac badawczo-rozwojowych
Drugi program ma na celu stymulowanie wzrostu środków funduszy VC, które będą finansować małe innowacyjne przedsiębiorstwa w fazie zasiewów (czyli od powstania pomysłu na produkt do przygotowania prototypu), zdolnych do wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Stąd będą przyznawane VC pożyczki w trzech transzach, a następne pod warunkiem spełnienia przez nie kierunków inwestowania.
Rynek VC jest ciągle mało rozpoznany w Europie w stosunku do USA. Stąd powinno się bardziej przybliżać zarówno sposób tworzenia VC, jak również działalność operatorów funduszu, ich misje, strategie działania a przede wszystkim profesjonalizm. Rozwój VC jest silnie związany z instytucjami finansowymi, np. funduszami emerytalnymi czy firmami ubezpieczeniowymi. Koniecznym jest więc stworzenie również w Polsce ram prawnych, umożliwiających wchodzenie udziałami instytucji finansowych i niefinansowych do funduszy VC.
W Polsce finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw za pomocą średnio- i długoterminowego kapitału udziałowego wnoszonego przez fundusze VC nie jest jeszcze zbyt popularne. Trzymając się ściśle wzorów amerykańskich, należy wspomnieć, że fundusze typu VC inwestują w przedsięwzięcia nowe, oparte na zaawansowanych technologiach (high-tech), które budują duże nadzieje na zysk, ale wiążą się z wysokim ryzykiem inwestycyjnym. Jednak w Polsce domeną funduszy VC są zwykle firmy, które mają dobry produkt i odniosły już sukces na rynkowy, podbudowany szybkim wzrostem przez ostatnie lata, a którym brakuje kapitału na szybszy rozwój i zwiększenie zdolności produkcyjnych, zdobycie kolejnych nisz rynkowych lub rozwój sieci sprzedaży.
Funduszami tego typu jest kilka Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, które podczas alokacji spółek parterowych wybierały przede wszystkim małe i średnie przedsiębiorstwa o dobrej sytuacji finansowej. Największymi działającymi w Polsce funduszami są Polsko-Amerkański Fundusz Przedsiębiorczości oraz Polski Fundusz Kapitałowy. Oba zarządzane są przez specjalnie do tego utworzoną spółkę menedżerską Enterprise Investors. Spółka ta jest w 60 % własnością Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości.
| Poprzedni artykuł: | Monitoring kredytowy |
| Następny artykuł: | Venture Capital jako forma finansowania przedsiębiorstwa cz. 3 |