Jak złoto stało się walutą cz. 1
Napisane 27.11.2020 przez BiznesPlan.me
Tagi: złoto, złote monety, waluta, pieniądze, rynek, biznes, sprzedaż,
Kursy walutowe na początku XXI wieku nie są symbolem stabilności. Nie zawsze tak było. Kiedyś walutą było złoto i srebro. W odniesieniu do nich można było mówić o kursach. Przed pojawieniem się systemu waluty złotej nie istniał międzynarodowy system walutowy obejmujący swym zasięgiem większość państw. System waluty złotej funkcjonował w latach 1870- 1914 i wówczas najważniejsze waluty miały stałą wartość w złocie. Wynika z tego, że ich wartość względem siebie również była stała.
Przykład: uncja złota w Wielkiej Brytanii kosztowała 4,24 funta a w USA 20,67$. Można policzyć, że funt musiał kosztować około 4,87 $. Jeżeli Amerykanie eksportowali do Wielkiej Brytanii więcej niż stamtąd importowali, zdobywali nadwyżkę funtów. Mogli te funty wymienić na złoto w Londynie, wysłać je do Nowego Jorku i tam zamienić na dolary. Kurs mógł odchylać się od tego parytetu tylko w wąskich granicach, wyznaczanych przez koszt przewozu złota przez Atlantyk. W czasie 44 lat funkcjonowania systemu waluty złotej kurs nie odchylał się od parytetu o więcej niż 3 centy. Kurs walut europejskich wahał się jeszcze mniej, gdyż przewóz złota przez kanał La Manche jest przecież tańszy niż przez ocean.
W okresie starożytności i średniowiecza występowały systemy walutowe związane przede wszystkim z istnieniem imperiów lub państw, w których posługiwano się monetami z różnych metali i ich stopów. Z miedzi i żelaza bito monety o małej wartości, a ze srebra i złota monety opiewające na większe wartości. Złoto, najpierw w postaci sztabek, a następnie monet, wraz ze srebrem i innymi metalami spełniało funkcje pieniądza w starożytnym świecie. W średniowieczu i w czasach nowożytnych złoto spełniało funkcje pieniądza zarówno w obiegu wewnętrznym i międzynarodowym. W Europie było kilkanaście wielkich ośrodków handlu, najczęściej miast, w których bito monety srebrne i złote, przyjmowane w wielu krajach (nomisma w Bizancjum, florino we Florencji, durato w Wenecji).
Rozwój handlu w Europie oraz odkrycie Ameryki i Indii doprowadziły do napływu do krajów Europejskich znacznej ilości złota, co spowodowało relatywny spadek jego ceny w stosunku do ceny srebra i innych metali. W wieku XVIII i XIX- tym istniał w krajach europejskich system bimetalizmu. Jego istotą było jednoczesne występowanie złota i srebra w charakterze pieniądza w obiegu krajowym i międzynarodowym. Polegał on na tym, że pokryciem emisji banknotów były dwa kruszce; złoto i srebro. Zaletą bimetalizmu w porównaniu z walutą opartą na jednym kruszcu było to, że można było znacznie poszerzyć obieg pieniężny, bo srebra i złota było dużo więcej niż tylko złota.
Na walutę złotą zaraz po zakończeniu wojen napoleońskich zdecydowała się Wielka Brytania, będąca wówczas najbogatszym krajem świata. Zaprzestano tam bicia monet ze srebra i wprowadzono w 1816 roku wymienialność banknotów na złoto. Ale kraje biedniejsze od niej, takie jak Stany Zjednoczone czy większość państw kontynentalnej Europy uznały początkowo, że dla nich bimetalizm byłby lepszy. Kłopoty krajów bimetalistycznych wynikały jednak z tego, że w systemie takim należało ustalić sztywną oficjalną relację cen obu kruszców. Tymczasem kruszce te były też towarami, których ceny rynkowe wahały się zależnie od podaży i popytu. Relacje cen rynkowych nie pokrywały się z relacją oficjalną, co powodowało, że jeden z kruszców stawał się nadwartościowy, a drugi podwartościowy. W tej sytuacji powstawała dwuwalutowość i zaczynało działać prawo Greshama (Kopernika – Greshama) mówiące o tym, że pieniądz gorszy wypiera z obiegu lepszy.
W 1865 roku powstała Łacińska Unia Monetarna, zrzeszająca większość krajów europejskich o walucie bimetalistycznej. Członkowie unii przyjęli za podstawę parytetu swych walut franka francuskiego, tzw. franka germinal (jego parytet ustalono jeszcze w 1797 roku, kiedy we Francji obowiązywał kalendarz rewolucyjny, a było to w miesiącu germinal). Do unii należały: Francja, Szwajcaria, Belgia, Luksemburg, Włochy, potem też Hiszpania, Grecja, Bułgaria, Rumunia, Serbia i Finlandia. Waluty wymienionych państw były sobie równe, a bilon partnerów był traktowany jak własny. Była to zatem unia walutowa o zasięgu niewiele ustępującym dzisiejszej strefie euro. Dodajmy, że w Europie Północnej działała, oparta na złotej koronie, Skandynawska Unia Monetarna, zrzeszająca Danię, Szwecję i Norwegię.
Łacińska Unia Monetarna nie zdołała przezwyciężyć słabości bimetalizmu, zwłaszcza w obliczu szybkiej deprecjacji srebra w drugiej połowie XIX wieku. O ile w połowie stulecia relacja cen złota i srebra wynosiła 1:15,5 i taki był oficjalny parytet w ŁUM, to w następnych latach cena rynkowa srebra znacznie spadła i faktyczna relacja w 1900 roku wynosiła 1:40. W tej sytuacji kolejne europejskie kraje bimetalistyczne przechodziły na walutę złotą. W 1873 roku zrobiły to Niemcy, w 1875 Holandia, w 1897 Rosja, w 1898 Austro-Węgry. Również kraje ŁUM faktycznie odchodziły od srebra, choć formalnie unia została rozwiązana dopiero w 1927 roku. Kraje odchodzące od srebra po podjęciu takiej decyzji wyprzedawały jego zapasy, co jeszcze bardziej pogłębiało deprecjację tego kruszcu i, tym samym, problemy krajów, które nadal próbowały bronić bimetalizmu.
Szczególnie dramatycznie przebiegało rozstanie ze srebrem w USA. Sztucznie wysoki kurs srebra przy jego obfitości był czynnikiem nakręcającym inflację. Złoto oznaczało solidniejszy pieniądz i większe poczucie bezpieczeństwa, srebro - łatwiejszy dostęp do pieniądza kosztem niższych standardów bezpieczeństwa. Ostatecznie na mocy Gold Standard Act z 1900 roku dolar stał się walutą złotą.
| Poprzedni artykuł: | Kredyt wekslowy i kredyt dyskontowy |
| Następny artykuł: | Jak złoto stało się walutą cz. 2 |