Prawne formy zabezpieczania kredytów - część 1
kredyty, pożyczki, kredyty hipoteczne, finanse,
Podstawowym zabezpieczeniem zwrotu udzielonego kredytu jest odpowiednia sytuacja finansowa i gospodarcza kredytobiorcy. Z uwagi jednak na możliwość jej pogorszenia lub też trwałej utraty zdolności kredytowej, bank zapewnia sobie inne gwarancje, które umożliwiają mu odzyskanie całości lub części udostępnionych środków, jeżeli jednak istnieje zagrożenie terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego Kredytobiorcy bank może wypowiedzieć mu umowę kredytu w całości lub części bądź zażądać dodatkowego zabezpieczenia udostępnionych środków. (art. 75 ust. 1 Prawa bankowego Dz. U. 140 z 21.11.1997r.). Zabezpieczenia takie stosuje się najczęściej do kredytów wysokokapitałowych jak np. kredyty hipoteczne, kredyty mieszkaniowe, kredyty inwestycyjne.
Przy wyborze zabezpieczenia brane są pod uwagę różne kryteria, m.in. rodzaj i wysokość wierzytelność, termin spłaty długu (sporządza się harmonogram spłaty kredytu), status prawny dłużnika, typowe oraz indywidualne ryzyko banku, cechy danego zabezpieczenia wynikające z dotyczących go przepisów prawnych, koszty zabezpieczenia dla dłużnika oraz realna możliwość zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia.
Prawne zabezpieczenia kredytów można podzielić na zabezpieczenia osobiste, które charakteryzują się odpowiedzialnością Kredytobiorcy z całego jego majątku lub też na zabezpieczenia rzeczowe, które ograniczają odpowiedzialność Kredytobiorcy do poszczególnych składników jego majątku.
Banki żądając prawnego zabezpieczenia kredytu, powinny kierować się jego skutecznością, polegającą na możliwości zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie, w sytuacji gdy zagrożona jest terminowa spłata kredytu. Szybkość odzyskania przez bank środków kredytowych od niesolidnego dłużnika kredytowego leży zarówno w interesie banku, jak i kredytobiorcy.
Zwiększona szybkość obrotu środków pieniężnych zwiększa zysk banku. Z kolei w interesie kredytobiorcy również leży szybkie zakończenie postępowania, bowiem szybsza spłata skraca okres naliczania podwyższonego oprocentowania. Zabezpieczenie może być ustanowione zarówno przed udzieleniem kredytu, jak i w czasie korzystania z niego. Ta druga możliwość powinna być bezwzględnie stosowana przez bank, jeżeli spłata kredytu jest zagrożona z powodu pogorszenia się stanu majątkowego kredytobiorcy. Zabezpieczeniem kredytowym będzie wszystko, co zapewnia bankowi uzyskanie z powrotem sumy kredytowej wraz z jego „ceną” (odsetkami i prowizją), zwrotem kosztów udzielenia kredytu i ewentualnie kosztów przymusowego dochodzenia wszystkich tych elementów.
Bank udzielając kredytu <b>może zastosować jedną lub kilka form zabezpieczenia równocześnie</b>. Najczęstszym zabezpieczeniem prawnym stosowanym przy udostępnianiu środków pieniężnych przez bank jest weksel własny in blanco wystawiany przez Kredytobiorcę.
Jeśli <b>weksel własny in blanco</b> służy jako zabezpieczenie nie powinna na nim znaleźć się kwota oraz termin jego płatności, natomiast powinien zawierać własnoręczny podpis wystawcy weksla. Łącznie z wekslem in blanco często składana jest również podpisana przez wystawcę tzw. deklaracja do weksla in blanco, stwierdzająca treść porozumienia między wystawcą a bankiem co do sposobu jego wypełnienia Deklaracja powinna w szczególności wskazywać kiedy bank ma prawo wypełnić weksel, jaka kwota może być na nim wypisana i jaki termin płatności może być na dokumencie określony. Brak deklaracji nie powoduje nieważności weksla. Bank może dochodzić roszczeń z weksla, po jego wypełnieniu, w uproszczonym trybie postępowania nakazowego. Pomimo tych warunków rzadko się jednak zdarza, żeby weksel był przyjmowany przez bank jako jedyne zabezpieczenie zwrotności kredytu.
<b>Poręczenie wekslowe (awal)</b> – „przez złożenie podpisu na wekslu poręczyciel wekslowy odpowiada solidarnie za zobowiązania dłużnika wekslowego”. Poręczenie wekslowe może być udzielone przez osobę fizyczną, osobę prawną lub podmiot nie mający osobowości prawnej, który ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych np. spółka jawna i komandytowa. Poręczenie wekslowe może być złożone na wekslu lub na przedłużku. W przypadku gdy poręczenie jest składane na przedniej stronie weksla, dla jego ważności wystarczy sam podpis poręczyciela. Jeżeli natomiast poręczenie umieszczone jest na odwrotnej stronie weksla lub na przedłużku dla ważności poręczenia obok podpisu poręczyciela wymagane jest dodatkowo napisanie wyrażenia wskazującego na wolę udzielenia poręczenia np. „ręczę”, „poręczam”, „gwarantuję”.
Jeżeli poręczenie wekslowe uzależnione jest od spełnienia jakiegoś warunku bądź też od jakiegoś świadczenia wzajemnego powoduje to unieważnienie poręczenia. Poręczenie wekslowe może być udzielone przez jedną lub kilka osób gdzie każda z nich może odpowiadać za zapłatę całości bądź też części kwoty weksla. W przypadku gdy poręczyciel nie określi kwoty oznacza to, że poręcza zapłatę całej kwoty wypisanej przez bank w momencie wypełnienia weksla. Jeżeli kredytobiorca nie spłaca kredytu w terminie wówczas bank wypełnia weksel i wzywa poręczyciela do spłaty kredytu. W momencie spłaty kredytu przez poręczyciela bank zwraca mu weksel wraz z deklaracją wekslową.
<b>Poręczenie według prawa cywilnego</b> jako jedna z możliwości zabezpieczenia kredytu jest umową, w której poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu w przypadku gdy kredytobiorca nie spłaca go w terminie. Poręczenie może być udzielone przez osoby fizyczne i osoby prawne, w tym również przez bank. Aby poręczenie było ważne kodeks cywilny wymaga złożenia oświadczenia przez poręczyciela na piśmie. Z tym też momentem dochodzi do skutku umowa poręczenia. W związku z brakiem ograniczeń co do wielkości wierzytelności, które mogą być zabezpieczone poręczeniem – przedmiotem poręczenia może być całość lub też wyznaczona część kredytu.
Poręczenie może być terminowe, gdy poręczyciel wskazuje okres, w ciągu którego będzie ponosił odpowiedzialność za spłatę kredytu, lub też bezterminowe, gdy taki okres nie jest wskazany. Dopuszczalne jest poręczenie za spłatę kredytu przyszłego, ale jedynie do wysokości z góry oznaczonej. W przypadku gdy kredytobiorca nie spłaca w terminie kredytu bank ma obowiązek powiadomienia o tym w formie pisemnej poręczyciela. Jeżeli spłaci on kredyt za kredytobiorcę bank zobowiązany jest do wydania mu wszystkich dokumentów związanych z poręczeniem aby mógł on dochodzić swoich roszczeń wobec kredytobiorcy. Obowiązkiem banku jest zachowanie wszystkich innych zabezpieczeń kredytu.
Poręczyciel za spłatę kredytu <b>odpowiada całym swoim majątkiem</b>. Umowa poręczenia wygasa m.in. w przypadku:
1. odmowy udzielenia przez bank kredytu, gdy poręczenie zostało udzielone za spłatę kredytu przyszłego,
2. upływu terminu na jaki zostało udzielone poręczenie, jeśli było terminowe,
3. spłaty kredytu wraz z odsetkami i prowizją lub umorzenia zobowiązania kredytobiorcy z innych przyczyn,
4. odnowienia zobowiązania kredytobiorcy lub przejęcia jego zobowiązania przez inną osobę, jeżeli poręczyciel nie wyraził zgody na dalsze trwanie poręczenia,
5. upływa termin przedawnienia,
6. w przypadku rozszerzenia zobowiązania kredytobiorcy, gdy poręczenie zostało udzielone pod warunkiem, że zobowiązanie poręczyciela nie ulegnie rozszerzeniu.
| Poprzedni artykuł: | Kredyt a pożyczka część 2 |
| Następny artykuł: | Prawne formy zabezpieczania kredytów - część 2 |