Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej (4)
Należy zauważyć wielokrotnie podkreślany związek prawa wspólnotowego z prawem międzynarodowym. Normy tego źródła nie są negowane w porządku wspólnotowym. Co więcej, niektórym grupom norm tego systemu przypisuje się rolę uzupełniającą. Należą do nich ogólne zasady prawa międzynarodowego oraz zwyczaj międzynarodowy. Trybunał Sprawiedliwości niezwykle rzadko odwołuje się do zasad ogólnych prawa międzynarodowego, niemniej zostały przyjęte te z nich, które nie naruszają spójności systemu wspólnotowego i są zgodne ze wspólnotowymi celami integracyjnymi. Natomiast zasady własne systemu Trybunał wyprowadza z treści traktatów. Na przykład regulacja art. 12 TWE, zawierająca zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, stała się podstawą do rozwinięcia ogólnej zasady równości. Proces powstawania zasady ma charakter dwuetapowy. Najpierw Trybunał wyprowadza zasadę ogólną z postanowień traktatowych - drogą indukcji, i kolejno drogą dedukcji następuje rozwiązanie zawisłej przed nim sprawy przez zastosowanie tej zasady.
Najliczniejszy jest zbiór zasad zainspirowanych pojęciami wspólnymi dla systemów prawnych państw członkowskich. Wskazuje to na przyczynowe oddziaływanie prawa krajowego na prawo wspólnotowe i na rozwój tego systemu.
Trybunat, potwierdzając zarysowany związek między porządkami prawnymi skonkludował, że z chwilą ustanowienia zasady ogólnej staje się ona niezależnym źródłem prawa i funkcjonuje odrębnie od zasady występującej w porządku prawnym {międzynarodowym lub krajowym), z którego została zaczerpnięta. Co więcej, w procesie jej definiowania została wzbogacona o wartości uwzględniające jej oddziaływanie na strukturę i cele Wspólnoty.
Należy podkreślić, że Trybunał, porównując porządki krajowe, postępuje niezwykle ostrożnie ze względu na konieczność utrzymania niezależności prawa wspólnotowego od prawa krajowego. Przeważa intencja znalezienia zasady prawnej najlepiej przystosowanej do wspólnotowych realiów. Inaczej byłoby to niemal niemożliwe przy rosnącej liczbie państw uczestniczących w tej integracji.
Postępujący proces demokratyzacji państw w drugiej połowie XX wieku był czynnikiem oddziałującym na prawo międzynarodowe publiczne, w tym i na prawo wspólnotowe, przynosząc daleko idącą potrzebę ochrony praw podstawowych w systemach prawnych nadrzędnych nad krajowymi porządkami prawnymi. Zasady chroniące prawa podstawowe należy więc traktować jako nową, odrębne kategorię w tej klasyfikacji. Potwierdzenia tego odrębnego statusu dokonano w Traktacie z Maastrichu wpisując do katalogu wartości chronionych przez Unię w art. 6 ust. 2 TUE prawa podstawowe. Ponadto w tej samej normie ustawodawca Biorąc pod uwagę funkcję, jaką zasady pełnią we wspólnotowym porządku prawnym, można wyróżnić kilka grup. Zaliczenie zasady do określonej grupy nie stanowi przeszkody w kwalifikowaniu jej do innej grupy, jeśli pełni ona różne funkcje we wspólnotowym systemie prawnym.
Zasady ogólne pełnią funkcje ustrojowe w Unii Europejskiej i są zaliczane do współczesnych kanonów praworządnego i demokratycznego państwa szanującego prawa podstawowe jednostek. Treść i znaczenie zasad ogólnych wynika z roli, jaką Unia odgrywa wobec państw członkowskich i ich obywateli oraz innych podmiotów prawa. Większość z tych zasad powstała i została rozwinięta w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, a w Traktacie o Unii Europejskiej został utworzony katalog wartości chronionych (art. 6 ust. I TUE).
| Poprzedni artykuł: | Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej (3) |
| Następny artykuł: | Strategia przedsiębiorstwa |