Środki własne i obce w finansowaniu firmy cz. 1
przedsiębiorstwo, firma, biznes, księgowość, rachunkowość, kredyty dla firm, zysk, dług, podatki, odsetki, kapitał, rentowność,
Każde przedsiębiorstwo do wykonania swoich zadań potrzebuje określonego kapitału. Może to być zarówno kapitał własny lub obcy. Kapitał własny obejmuje środki postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa przez jego właściciela. W przypadku kapitału własnego podmiot wnoszący kapitał do przedsiębiorstwa staje się jego właścicielem lub współwłaścicielem. Podmiot ten z reguły nie ma prawa do zwrotu kapitału i otrzymania odsetek, lecz uczestniczy odpowiednio do wniesionego kapitału w podziale zysku przedsiębiorstwa lub jego stratach oraz w jego majątku w przypadku likwidacji. Podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien być bardzo zainteresowany jego rentownością. Kolejną cechą kapitału własnego jest to, że dawcy kapitału własnego nie otrzymują odsetek. Tego rodzaju cecha jest korzystna zwłaszcza, gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji finansowej.
Natomiast kapitał obcy rozumiany jest jako wielkość środków finansowych postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas ograniczony przez jego wierzycieli. Kapitał obcy charakteryzuje się przede wszystkim tym, że oddany do dyspozycji konkretnego podmiotu musi być w uzgodnionym w umowie terminie zwrócony. Kredyty długookresowe jako uzupełnienie kapitałów własnych wykorzystywane są na tworzenie trwałych składników majątkowych, wraz z kapitałami własnymi inicjują proces powstania przedsiębiorstwa jako jednostki organizacyjnej. W toku podjętej działalności inwestycyjnej przedsiębiorstwo w pierwszej kolejności zostaje wyposażone w środki trwałe, stanowiące podstawowy trzon majątku trwałego przedsiębiorstwa. Dopiero w dalszej kolejności nabywane są składniki majątku trwałego przedsiębiorstwa. Dopiero w dalszej kolejności nabywane są składniki majątku bezpośrednio zużywane w procesie produkcyjnym. Do uruchomienia procesu produkcyjnego niezbędne są także czynniki produkcji: siła robocza, energia, infrastruktura techniczna.
Źródłem finansowania pozyskiwania tego rodzaju czynników obok środków własnych na ogół są kredyty krótkookresowe, a także różnego rodzaju zobowiązania bieżące, regulowane terminowo nie wymagają ponoszenia kosztów w formie odsetek. Odsetki z reguły są ustalane na podstawie stopy dyskontowej banku centralnego danego kraju. Taki sposób ustalania stopy procentowej zapewnia całościowe oddziaływanie na zysk dłużnika. Ważną cechą kapitału obcego jest to, że kredytodawca z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie. W praktyce jednak wierzyciel może uzyskać od swojego dłużnika pewne uprawnienia, których zakres zależy od stopnia zadłużenia danego przedsiębiorstwa.
Generalnie, w porównaniu z podmiotem wnoszącym wkład lub udział, kredytodawca znajduje się w sytuacji uprzywilejowanej w przypadku upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa, bowiem roszczenia wierzycieli są regulowane w pierwszej kolejności. Tak więc wierzyciel otrzymuje gwarancje zwrotu kapitału wraz z odsetkami. Cechą kapitału obcego jest przyznanie gwarancji w warunkach inflacji – wierzyciel uzyskuje dodatkowe gwarancje, które chronią go przed utratą pożyczonego kapitału.
Kolejną cechą kapitału obcego jest to, że może on być oddany do dyspozycji przedsiębiorstwu na krótki okres. Z punktu widzenia obciążeń podatkowych angażowanie w przedsiębiorstwie kapitału obcego może okazać się korzystne, jeśli odsetki od kredytu mają charakter potrącalny tzn. odsetki od wykorzystanego kapitału obcego są zaliczane do kosztów uzyskania dochodu. Inaczej wygląda sytuacja, gdy do finansowania wykorzystywany jest kapitał własny. Właściciel wnoszonego kapitału nie otrzymuje odsetek, lecz uczestniczy w podziale zysku. Jeśli zaś udział w zysku potraktujemy jako zapłatę za wniesiony kapitał, owa zapłata wraz z zyskiem podlega opodatkowaniu.
Podwyższenie kapitału własnego można przedstawić w ujęciu węższym lub szerszym. W ujęciu szerszym oznacza wzrost bazy kapitałowej przedsiębiorstwa w drodze wpłat lub zatrzymania w przedsiębiorstwie środków własnych, głównie pochodzących z zysku, lub przyjęcia środków obcych. W węższym ujęciu podwyższenie kapitału własnego następuje poprzez wykorzystanie finansowania zewnętrznego. Jeszcze węższym ujęciem może być podwyższenie kapitału założycielskiego spółki akcyjnej lub kapitału pierwotnego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Podwyższenie kapitału w przedsiębiorstwie różnych form może następować zarówno w drodze wkładów pieniężnych, jak i innych wartości majątkowych.
Wzrost kapitału może być wynikiem wpłat dotychczasowych udziałowców bądź rezultatem przyjęcia nowych udziałowców. Innym sposobem podwyższenia kapitału w przedsiębiorstwie jest przejęcie jednego przedsiębiorstwa przez inne. Podwyższenie kapitału może nastąpić także w wyniku przekształcenia tj. zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa. Kolejnym sposobem podwyższenia kapitału może być przekształcenie jawnych rezerw spółek kapitałowych w kapitał normalny. Chodzi tu głównie o podwyższenie kapitału ze środków spółki.
Podwyższenia kapitału własnego dokonuje się w różnym celu, a jednym z nich jest wzrost bazy gwarancyjnej przedsiębiorstwa, co ma istotne znaczenie dla wiarygodności przedsiębiorstwa w przypadku ubiegania się o środki obce np. kredyty bankowe. Ponadto wzrost kapitału własnego ma także wpływ na płynność finansową przedsiębiorstwa. Uzyskane tą drogą środki mogą stanowić źródło spłaty zadłużenia w terminie, otwierając tym samym drogę do uzyskania np. długoterminowego kapitału. Drugim celem podwyższenia kapitału własnego w przedsiębiorstwie może być zamiar rozszerzenia działalności.
Trzecim celem może być podjęcie działań racjonalizatorskich, organizacyjnych, których efektem powinna być obniżka kosztów, wzrost wydajności pracy i poprawa rentowności przedsiębiorstwa. Wreszcie kolejnym celem podwyższenia kapitału może być dążenie do zmiany struktury kapitału poprzez zwiększenie kapitału założycielskiego.
| Poprzedni artykuł: | Zewnętrzne i wewnętrzne źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa |
| Następny artykuł: | Środki własne i obce w finansowaniu firmy cz. 2 |