Rodzaje ryzyk bankowych
kredyty dla firm, odsetki, umowa kredytowa, ryzyko, wniosek kredytowy, kursy walut, stopa procentowa, papiery wartościowe,
: https://kursyzawodowe.com.pl/
Według specjalistów, w bankach występuje aż kilkanaście podstawowych typów ryzyka. Ich rzeczywiste znaczenie zależy od aktualnej sytuacji gospodarczej kraju, a także od innych czynników. Powszechnie wyróżnia się dwa rodzaje ryzyka:
- stałe, dotyczące całego systemu gospodarczego, np. wojna, inflacja itp.
- zmienne, które dotyczy poszczególnych podmiotów gospodarczych, między innymi: przedsiębiorstw, banków, np. strajki, procesy sądowe itp.
Ryzyko w działalności bankowej istnieje w obszarze działania związanym z polityką banku oraz w zewnętrznym i wewnętrznym obszarze świadczenia usług. Podczas, gdy ryzyka związane z obszarem polityki działania przedsiębiorstwa bankowego mogą być bezpośrednio zidentyfikowane, dwie pozostałe grupy ryzyka tworzą bardzo skomplikowane zagadnienie z uwagi na dużą liczbę pojedynczych ryzyk, które w dużej mierze są od siebie zależne. Czynniki zewnętrzne w dużym stopniu wyznaczają inercję samego podmiotu, głównie w krótszych okresach, a ich działanie jest uzależnione od kwalifikacji doświadczenia kadry zarządzającej tym podmiotem, jej możliwości oceny i przewidywania sytuacji w najbliższej przyszłości.
Czynniki zewnętrzne w dużym stopniu związane są z sytuacją makroekonomiczną całej gospodarki, która jest uzależniona od prowadzonej polityki ekonomicznej. Ryzyko zewnętrznego obszaru świadczenia usług to obszar finansów związany z płynnością. Można go podzielić na:
- ryzyko płynności
- ryzyko wyniku finansowego
Suma tych ryzyk może mieć wpływ zagrażający egzystencji banku. Do najważniejszych rodzajów ryzyka wyniku finansowego w banku zalicza się:
- ryzyko kredytowe
- ryzyko kraju
- ryzyko stopy procentowej
- ryzyko walutowe
- ryzyko w obrocie papierami wartościowymi
Ryzyko wewnętrznego obszaru świadczenia usług (obszar techniczno-organizacyjny) jest rezultatem wykorzystywania niemonetarnych czynników produkcji i ma podstawy personalne, rzeczowo-techniczne wynikające ze struktury organizacyjnej. Jego przyczynami mogą być również działania przestępcze i siła wyższa.
Ryzyko płynności występuje na skutek zakłóceń w procesie transformacji terminów. Przyczyną niekorzystnego stanu bywa nie spłacanie kredytów przez kredytobiorców lub gwałtowne wycofanie przez deponentów lokat, przekraczające posiadane przez dany bank rezerwy i możliwości zasilenia się kredytem w banku centralnym. Ryzyko to ma podstawowe znaczenie, a polskie prawo bankowe w art. 8 stanowi: Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej działalności.
Ryzyko kredytowe to całokształt zagrożeń związanych z działalnością kredytową banku, uwzględniających zarówno politykę w odniesieniu do pojedynczego klienta, jak i politykę kształtującą cały portfel kredytowy banku. Wyróżnia się dwa rodzaje ryzyka kredytowego:
- ryzyko aktywne
- ryzyko pasywne
Aktywne ryzyko kredytowe wiąże się z udzielaniem kredytów i występuje wówczas, gdy kredytobiorca nie spłaca w ustalonym terminie przypadających rat kapitałowych wraz z uzgodnionymi odsetkami. Natomiast pasywne ryzyko kredytowe wiąże się z refinansowaniem, tzn. pozyskiwaniem przez bank środków finansowych na prowadzenie swojej działalności.
Ryzyko stopy procentowej oznacza niebezpieczeństwo, że zmiany rynkowej stopy procentowej wpłyną negatywnie na sytuację finansową banku. Zainteresowanie ryzykiem stopy procentowej wynika ze stosunkowo dużych i szybkich zmian stopy procentowej, które spowodowały znaczny wzrost zagrożenia dla banków. Ryzyko to zależy od tego, czy operacje bankowe są związane ze stałą, czy zmienną stopą procentową.
Ryzyko walutowe wiąże się z zagrożeniem, że w następstwie niekorzystnych zmian wartości dewiz w stosunku do waluty krajowej bank może ponieść stratę. Podstawowym elementem określającym rozmiary ryzyka walutowego, oprócz wahań kursu, jest wielkość nadwyżki w walucie obcej po stronie aktywów lub pasywów. Wielkość tej nadwyżki może służyć do pomiaru ryzyka walutowego. Ryzyko walutowe generalnie definiuje się jako niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku na skutek niekorzystnych zmian kursu walutowego.
Ryzyko kraju (siedziby zagranicznego kontrahenta) – kontrahent zagraniczny nie może lub prawdopodobnie nie będzie w stanie zrealizować w przyszłości podjętego wcześniej zobowiązania. Powody mogą tu być liczne, między innymi: wojny, rewolucje, przewroty, katastrofy, klęski żywiołowe.
Ryzyko w obrocie papierami wartościowymi ponoszą banki, które nabywają na własny rachunek papiery wartościowe innych podmiotów. Bank poniesie straty, gdy posiada akcje firm, których kurs giełdowy uległ obniżeniu; jeszcze większa strata grozi, gdy firma zbankrutuje. Jednak najczęściej banki wykonują zlecenia klientów, czyli pośredniczą w zakupie i sprzedaży papierów wartościowych; wówczas ryzyko ponosi nie bank, a klient.
Problemów ryzyka bankowego nie można jednak rozpatrywać tylko pod kątem zmniejszania zysków lub poniesienia strat. Banki odpowiednio zabezpieczają się przed skutkami ponoszonego ryzyka. Jeżeli pojęciem ryzyka obejmuje się odchylenie od ustalonej wielkości docelowej, wówczas można sklasyfikować ryzyka według tego, w jakim horyzoncie planistycznym zostały ustalone te wielkości docelowe. Ogólnie należy rozróżnić planowanie operacyjne i strategiczne. Oparty na tym rozróżnieniu podział ryzyk zakłada istnienie ryzyka strategicznego i operacyjnego. Ryzyko strategiczne ma swoją przyczynę w decyzjach strategicznych, a ryzyko operacyjne w decyzjach operacyjnych.
Do ryzyk strategicznych należy zaliczyć ryzyka wynikające z wielkości i struktury kapitału oraz ryzyka związane ze sferą zarządzania. Ryzyko operacyjne można podzielić na ryzyko finansowe i ryzyko przedsiębiorstwa bankowego. Ryzyko finansowe obejmuje ryzyko strat i ryzyko cenowe. Ryzyko strat należy przy tym rozumieć, zarówno jako ostateczne, jak też tylko częściowe straty związane z odsetkami i spłatami.
Działalność kredytowa niesie zawsze ryzyko, że udzielone kredyty nie zostaną spłacone. Ryzyko kredytowe wynika między innymi z istoty gospodarki rynkowej. Wpływa na nie kształtowanie się kondycji finansowej kredytobiorcy oraz czynniki zewnętrzne.
Ryzyko związane z określonym kredytem można sprowadzić do:
- ryzyka związanego z klientem
- ryzyka branżowego
- ryzyka związanego z recesją w gospodarce
W momencie analizy wniosku kredytowego należy zbadać ryzyko własne dłużnika, które zależy m.in. od umiejętności kierowania firmą, czy skłonności do spłaty zobowiązań. Bada się również ryzyko uzależnienia od dużych partnerów gospodarczych, w tym uzależnienia od dostawców oraz uzależnienie od odbiorców. Banki muszą też oceniać ryzyko sytuacji gospodarczej, na które składa się:
- ryzyko ogólnej koniunktury gospodarczej (w Polsce ma ono silny związek z sytuacją w innych krajach)
- ryzyko branży – dziedziny działalności gospodarczej, rodzaju produktu czy oferowanej usługi, czynnik sezonowości, siła konkurencji i realizowane dochody
- ryzyko inflacji i zmian stóp procentowych
W Polsce duże znaczenie ma też ryzyko wpływu decyzji rządowych, które mogą dotyczyć następujących dziedzin:
- zmiany opodatkowania lub stawek opłat celnych
- licencjonowania niektórych rodzajów działalności, kontyngentowanie importu zaopatrzeniowego
- zmian przepisów dewizowych (także zasad ustalania kursu walutowego)
Występuje również związek ryzyka kredytowego z:
- ryzykiem zmiany stopy procentowej – dotyczy ryzyka, że w okresie spłaty kredytu rozpiętość między rynkową stopą procentową, a stopą procentową uzgodnioną dla kredytu zmniejsza się bądź nawet procent rynkowy wzrasta powyżej uzgodnionej stopy procentowej dotyczy ono kredytów o stałym oprocentowaniu
- ryzykiem wartości pieniądza – odnosi się do niebezpieczeństwa, że realna wartość zwróconego kredytu zmniejsza się wskutek inflacji
- ryzykiem kursu walutowego – uwzględnia niebezpieczeństwo, że wartość spłaconego kredytu zmniejsza się z powodu zmiany kursu walutowego dotyczy kredytów dewizowych
- ryzykiem płynności – wiąże się z niebezpieczeństwem spłaty niezgodnej z terminem, tzn. brakiem dopasowania terminów zapadalności i wymagalności aktywów i pasywów.
Największy problem, jaki napotyka analityk kredytowy w trakcie oceny ryzyka, to niemożność wyodrębnienia trafnej informacji z ogromnej liczby dostępnych danych. Rzadko kiedy problem stanowi brak faktów, częstokroć kłopot pojawia się z wydobywaniem spraw kluczowych. Najłatwiej jest spojrzeć na ryzyko z trzech poziomów: makroryzyka, ryzyka branżowego, ryzyka indywidualnego dla danej firmy.
| Poprzedni artykuł: | Specjalistyczne produkty bankowe |
| Następny artykuł: | Odpowiedzialność cywilna poręczyciela i gwaranta cz. 1 |