Przedmiot i strony stosunku gwarancji bankowej
Napisane 15.12.2020 przez BiznesPlan.me
Tagi: bankowość, banki, zabezpieczenia kredytów, finanse, biznes, ekonomia, firma, kredyty,
Gwarancja bankową zabezpieczone są różnego rodzaju wierzytelności banków. Do elementów przedmiotowo istotnych umowy zalicza się wskazanie rezultatu, który gwarancja zabezpiecza oraz uprawnienia jakie z niej wynikają poprzez określenie kwoty pieniężnej, którą gwarant zobowiązuje się zapłacić. Przedmiot gwarancji zmienia się więc, w zależności od rodzaju gwarancji.
Może nim być na przykład zabezpieczenie:
1. w gwarancjach płatniczych
- zapłata za towar lub usługę
- terminowa spłata kredytu
- otwarcie akredytywy
- udzielenie poręczenia na wekslach itd.
2. w gwarancjach kontraktowych
- zapłata wadium przetargowego
- zwrot zaliczki
- zapłata rekompensaty z tytułu niewykonania zobowiązań kontraktowych
3. w gwarancjach innych
- zapłata cła
- zapłata za zaopatrzenie samolotów i statków w czasie rejsów
- zapłata wadium sądowego itd.
W gwarancji bankowej można wyróżnić dwa stosunki prawne:
- stosunek, który łączy zleceniodawcę gwarancji z bankiem, zw. stosunkiem pokrycia
- stosunek łączący bank z beneficjentem, zw. stosunkiem zapłaty lub gwarancji
Wyróżniany jest również tzw. stosunek waluty łączący zleceniodawcę i beneficjenta. Stosunek ten może zajść jeszcze przed lub powstać dopiero po udzieleniu gwarancji. Wynika więc z tego, że udzielenie gwarancji rodzi stosunek trójstronny pomiędzy zleceniodawcą (dłużnikiem), gwarantem i wierzycielem. Dwóch pierwszych uczestników tego stosunku łączy wspólny cel, jakim jest zaspokojenie wierzyciela (beneficjenta). Wadliwość stosunku zlecenia nie ma wpływu na ważność umowy gwarancyjnej.
Z praktyki bankowej wynika, że najczęściej można znaleźć w gwarancji bankowej odwołanie się do stosunku waluty. Efekt tego odwołania może jednak zostać „zneutralizowany” przez zamieszczenie dodatkowych klauzul „nieodwołalnie i bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”.
Wzmiankę o stosunku waluty (lub pokrycia) będzie można wówczas potraktować jako wskazanie na pewien stan faktyczny, jako pobudkę działania gwaranta. Taka interpretacja jest dopuszczalna, nie chodzi bowiem o powołanie abstrakcyjnego zobowiązania na bazie stosunku prawnego, który ze swej natury jest przyczynowy, lecz o przywrócenie zobowiązania gwaranta jego charakteru abstrakcyjnego, przewidzianego przez ustawodawcę jako modelowy.
Gwarancja bankowa udzielana jest na zlecenie osoby fizycznej, prawnej lub podmiotu nie będącego osobą prawną lecz mającego zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań, czyli przede wszystkim spółki jawnej i komandytowej. Banki przede wszystkim udzielają gwarancji na zlecenie podmiotów gospodarczych, chociaż przepisy prawa bankowego nie zabraniają udzielania gwarancji na zlecenie osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej.
W ten sposób w każdej gwarancji występują trzy strony o rozbieżnych interesach:
- beneficjent, czyli strona ogłaszająca przetarg lub przyznająca kontrakt
- zleceniodawca, czyli strona uczestnicząca w przetargu lub strona, której przyznano kontrakt
- gwarant, czyli bank, spółka ubezpieczeniowa lub inna strona
Między zleceniodawcą a bankiem zostaje zawarta umowa zlecenia. Treść zlecenia udzielenia gwarancji określa § 1 ust. 1 zarządzenia nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z 30 czerwca 1998 r.
Zlecenie powinno zawierać:
- nazwę bądź nazwisko zleceniodawcy oraz jego adres
- określenie wierzytelności, której gwarancja będzie dotyczyła
- uprawnienia i obowiązki, które będą wynikać z gwarancji, zarówno banku, jak i zleceniodawcy
- oznaczenie osoby beneficjenta, czyli osoby uprawnionej z gwarancji
- kwotę, która ma być gwarantowana oraz termin obowiązywania gwarancji (data lub określone zdarzenie)
- wielkość zobowiązań zleceniodawcy względem banków z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, a także uzyskanych gwarancji
- bank prowadzący rachunek bieżący zleceniodawcy
Do zlecenia udzielenia gwarancji powinny być dołączone następujące dokumenty:
- umowa, która określa wierzytelność zabezpieczoną gwarancją
- dokumenty i informacje oceniające zdolność kredytową zleceniodawcy
- oświadczenie, w którym proponowane są formy zabezpieczenia wierzytelności banku
- inne dokumenty ustalone każdorazowo ze zleceniodawcą przez bank w zależności od rodzaju i wysokości gwarancji
Zlecenie powinno być także dokładnie zbadane pod względem merytorycznym. Na przykład, czy podane są w nim wszystkie elementy niezbędne do udzielenia gwarancji, czy przedmiot gwarancji został dokładnie sprecyzowany w sposób jasny, jednoznaczny i zrozumiały itp.
W związku z udzieleniem gwarancji zleceniodawca zobowiązany jest wyłącznie wobec gwaranta, w żaden sposób nie jest zobowiązany wobec beneficjenta. Gwarant natomiast żąda ustanowienia przez zleceniodawcę zabezpieczenia swoich wierzytelności. Bank może domagać się o zwrot kwoty zapłaconej beneficjentowi jeśli wypłata została dokonana zgodnie z warunkami umowy.
Gwarancja może być udzielona przez bank krajowy lub zagraniczny. W obu przypadkach bank, który przyjmuje gwarancję na zabezpieczenie swoich wierzytelności powinien znać sytuację finansową banku i ocenić czy gwarant będzie w stanie wywiązać się z zobowiązania wynikającego z gwarancji. Beneficjentem gwarancji może być bank lub inna osoba. W tym drugim przypadku beneficjent powinien przelać na bank prawa wynikające z gwarancji, przy czym przelewu wierzytelności z gwarancji bankowej można dokonać tylko wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej gwarancją. Bank zlecając udzielenie gwarancji przez inny bank musi podać w zleceniu do tego banku wszystkie dane, które powinna zawierać gwarancja. Ponadto należy wystawić kontrgwarancję banku na rzecz innego banku mającego udzielić gwarancji. Nieważność gwarancji bankowej, z kolei ma miejsce wówczas, gdy przy zawieraniu umowy o jej udzielenie bank był niewłaściwie reprezentowany.
Jeżeli przewidziane nią świadczenie spełniono, można żądać jego zwrotu. W przedmiotowej sprawie chodziło o to, że dla stwierdzenia nieważności gwarancji znaczenie mają uchybienia dotyczące trybu udzielania gwarancji. Umowę podpisał dyrektor banku spółdzielczego, będący jednocześnie członkiem zarządu tego banku oraz główna księgowa. Natomiast z prawa spółdzielczego oraz ze statutu banku wynika, że przy składaniu oświadczeń woli z zakresu praw i obowiązków bank musi być reprezentowany przez dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu i pełnomocnika. Główna księgowa w tym przypadku nie była ani członkiem zarządu, ani pełnomocnikiem.
| Poprzedni artykuł: | Czym jest gwarancja bankowa |
| Następny artykuł: | Hierarchia (piramida) potrzeb wg Abrahama Maslowa |