Odpowiedzialność cywilna poręczyciela i gwaranta cz. 2
zabezpieczenia kredytu, banki, kredyty dla firm, kredyty inwestycyjne, biznes, finanse,
W każdym przypadku otrzymania roszczenia w terminie i we właściwej formie bank, zanim dokona wypłaty sprawdza jego autentyczność, czyli:
1) zgodność klucza – wówczas, gdy roszczenie zostało przekazane teleksem kluczowanym; w przypadku braku wymiany klucza telegraficznego gwarant zwraca się z prośbą o jego przekazanie,
2) prawdziwość komunikatu SWIFT
3) czy podpisy złożone przez bank, za pośrednictwem którego przekazano żądanie zapłaty, zgadzają się z wzorami podpisów posiadanymi przez bank. W przypadku braku takich wzorów gwarant żąda od tego banku przesłania wzorów podpisów
Jeśli roszczenie zostało zgłoszone w związku z udzieleniem gwarancji/poręczenia bezwarunkowej, płatnej na pierwsze żądanie beneficjenta, gwarant zobowiązany jest wypłacić osobie uprawnionej z gwarancji/poręczenia kwotę określoną w gwarancji/poręczeniu bez możliwości sprawdzenia słuszności czy zasadności roszczenia.
Świadczenia na rzecz beneficjenta dokonuje się wówczas na pierwsze jego wezwanie, chyba że zleceniodawca udowodnił, że takie świadczenie zostało już przez niego dokonane. Jeżeli zleceniodawca, po zawiadomieniu beneficjenta o roszczeniu z gwarancji/poręczenia bezwarunkowej nie nadeśle bezzwłocznie zlecenia zapłaty lub nie udokumentuje na piśmie niesłuszności roszczenia, bank ma prawo podjąć decyzję o wypłacie z gwarancji/poręczenia na rzecz beneficjenta.
W przypadku, gdy roszczenie zostało zgłoszone z gwarancji/poręczenia warunkowej, odnośnie świadczenie może być dokonane na rzecz beneficjenta po stwierdzeniu spełnienia przez niego warunków gwarancji/poręczenia i po potwierdzeniu słuszności takiego roszczenia przez zleceniodawcę. Zgodnie z art. 82 (pr. bank.), bank pośredniczący w wykonaniu świadczenia gwarancyjnego, a także gwarant, nie są obowiązani sprawdzać okoliczności, jakie wynikają z dokumentów towarzyszących żądaniu zapłaty. Przyjęcie bowiem żądania zapłaty lub towarzyszących mu dokumentów dotkniętych wadami, powodującymi ich nieważność bądź nieskuteczność, stanowi ryzyko banku, który je przyjął.
Gwarant powinien dokonać wypłaty niezwłocznie, przy czym w zależności od tego, czy gwarancja jest bezwarunkowa czy uwarunkowana oraz od jej rodzaju przyjmuje się, że powinno to nastąpić w terminie 3 – 30- tu dni. Bank nie zaspokoi roszczenia beneficjenta, wówczas gdy, np.:
- gwarancja utraciła ważność
- beneficjent zgłaszając roszczenie powołuje się na inną umowę niż ta, która była podstawą wystawienia gwarancji
- nie zostało ono zgłoszone i otrzymane przez bank gwarantujący w terminie ważności gwarancji, we właściwej formie i właściwy sposób
Gwarant może podnosić wobec beneficjenta szereg zarzutów, jakie mogą spowodować zwolnienie go z obowiązku zapłaty sumy żądanej przez beneficjenta. Przy czym – ze względu na abstrakcyjność gwarancji – gwarant może podnosić tylko te zarzuty, które przysługują z zawartej umowy gwarancji i na jej podstawie. Bank nie jest bowiem uprawniony do podnoszenia jakichkolwiek zarzutów z innych stosunków prawnych, w tym ze stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została wystawiona.
Zarzuty jakie przysługują gwarantowi można podzielić na trzy grupy :
1) dotyczące ważności zobowiązania gwaranta np. nieważność gwarancji, wystawienie gwarancji w wyniku błędu lub podstępu, brak umocowania lub niewłaściwego umocowania osób, które podpisały gwarancję w imieniu gwaranta, wygaśnięcie gwarancji,
2) osobiste, przede wszystkim dotyczy to zarzutu potrącenia, gdy gwarant będzie wierzycielem beneficjenta z innego stosunku prawnego
3) wynikające z treści gwarancji, np. niezłożenie dokumentów określonych w gwarancji lub złożenie ich w niewłaściwej formie lub w niewłaściwy sposób czy złożenie go w innym miejscu, niż wskazane w gwarancji
O dokonaniu zapłaty w ramach wystawionej przez siebie gwarancji bank powiadamia zleceniodawcę. Artykuł 742 k.c., określa iż dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie (bankowi), wydatki jakie ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia wraz z odsetkami ustawowymi. Wysokość tychże odsetek określa rozporządzenie Rady Ministrów. W przypadku braku odmiennego ustalenia co do terminu płatności odsetek są one płatne, w myśl art. 360 k. c., co roku z dołu, jeśli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok – jednocześnie z zapłatą tej sumy.
Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., bank może żądać odsetek za czas opóźnienia, czyli za każdy dzień. Jest to rekompensata wobec banku, który nie mógł wcześniej skorzystać z pieniędzy, należąca się jemu z chwilą, gdy roszczenie o odsetki za opóźnienie stało się wymagalne. Od niezapłaconych w terminie odsetek bank może żądać odsetek dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek od dłużnej sumy. Dalsze postępowanie banku zależy od treści zlecenia jakie przyjął bank. W praktyce może również wystąpić sytuacja, gdzie na zabezpieczenie wierzytelności banku zostało przyjętych kilka gwarancji/poręczeń, tzw. wielość gwarantów/poręczycieli. Każda z takich gwarancji/poręczeń jest odrębnym zobowiązaniem o odmiennej treści i terminie obowiązywania gwarancji/poręczeń oraz różnej kwocie do jakiej gwarancje/poręczenia odpowiadają. Są one zobowiązaniami autonomicznymi. Nieważność czy nieskuteczność jednej z nich nie powoduje nieważności czy bezskuteczności pozostałych. Beneficjent takich gwarancji/poręczeń może złożyć roszczenie do wszystkich gwarantów, do kilku wybranych lub do jednego, aż do całkowitego zaspokojenia swoich roszczeń.
Reasumując, należy również wziąć pod uwagę istotne cechy poręczenia, tj. solidarną i osobistą odpowiedzialność poręczyciela za zapłatę poręczonego długu oraz stosunkowo szerokiego zakresu jego zobowiązania. Artykuł 879 § 1 k. c., stanowi iż o zakresie zobowiązania poręczyciela decyduje każdoczesny zakres zobowiązania osoby, za którą poręczono.
| Poprzedni artykuł: | Odpowiedzialność cywilna poręczyciela i gwaranta cz. 1 |
| Następny artykuł: | Odpowiedzialność cywilna poręczyciela i gwaranta cz. 3 |