Hierarchia (piramida) potrzeb wg Abrahama Maslowa
psychologia, socjologia, ekonomia,
Według niego tworzą one hierarchię klas, o różnym stopniu oddziaływania na zachowania ludzi. Zaspokojenie potrzeb niższych otwiera potrzeby wyższe. Maslow dowodzi, że potrzeby niższego rzędu przeważają. Ludzi zaczynają od zaspokojenia swoich potrzeb fizjologicznych. Po zdobyciu pracy, która zapewnia zaspokojenie tej potrzeby, zaczyna dominować potrzeba bezpieczeństwa. Tak, więc potrzeby wyższego poziomu stają się coraz ważniejsze w miarę spełniania potrzeb niższego rzędu. Jednym z głównych problemów, jaki rodzi ta teoria jest niejasność określenia zaspokojenia ludzkich potrzeb, co warunkuje uruchomienie kolejnej grupy potrzeb. Poziom ten u tej samej osoby ulega stałym zmianom, w zależności od poziomu stopy życiowej lub sytuacji rodzinnej. Niewłaściwe jest sądzić, że model piramidy potrzeb Maslowa jest dla wszystkich pracowników. Nie zawsze, bowiem występuje pięć rodzajów potrzeb. Nie zawsze ich hierarchia odpowiada postulowanej przez Maslowa.
W praktyce wiemy, że ludzkie potrzeby zależą między innymi od wieku, położenia geograficznego, stanu społeczno-ekonomicznego oraz płci. Potrzeby ewoluują w dłuższym okresie, w kierunku wyższego szczebla np. do samorealizacji. Dlatego też należy pamiętać, że nasze potrzeby niższego rzędu jak potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa niezaspokojone stają się dominantą motywacji. Natomiast zaspokojone przestają u nas pełnić funkcje motywacyjne. Potrzeby wyższego rzędu są niemożliwe do wygaszenia, gdyż ich zaspokajanie potęguje oddziaływanie motywacyjne.
W związku z powyższymi zastrzeżeniami teoria Maslowa współcześnie nie może być interpretowana w sposób dosłowny, ale powinna być brana pod uwagę gdyż stanowi niezwykle cenną inspirację do konstruowania programów motywacyjnych w firmach.
Zbliżoną do teorii Maslowa jest hierarchia potrzeb Claytona Alderfera, zwana teorią ERG. Wyróżnia ona trzy grupy ludzkich potrzeb.
a) egzystencji (E) potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa typu materialnego
b) kontaktów (R) np. kontakt społeczny
c) rozwoju osobistego (G) dążenie do wykorzystania umiejętności i zdolności oraz rozwijanie potencjału intelektualnego
W tej teorii potrzeby nie mają ścisłych linii demarkacyjnych, jak w hierarchii Maslowa. Według teorii ERG spełnienie potrzeb niższego rzędu nie jest warunkiem koniecznym pojawienia się potrzeb wyższego szczebla. Poza tym teoria ta uwzględnia czynnik frustracji i regresji, którego brakuje w koncepcji powyższej teorii. Ponadto zakłada, że niezaspokojenie pewnej potrzeby powoduje u pracownika uczucie frustracji, obniżenie poziomu aspiracji i chęć rekompensaty poprzez zaspokojenie potrzeb niższego rzędu.
Kolejny model źródłowy motywacji prezentuje Dawid McClleland, który zwraca uwagę na szczególne znaczenie trzech rodzajów potrzeb: osiągnięć, przynależności oraz władzy.
| Poprzedni artykuł: | Przedmiot i strony stosunku gwarancji bankowej |
| Następny artykuł: | Strategia cenowa a marketing mix |