Forma i treść umowy poręczenia
banki, bankowość, finanse, ekonomia, biznes, firma, przedsiębiorstwo, kredyty dla firm, pożyczki, pożyczki dla firm,
Artykuł 876 § 1 k.c. określa poręczenie jako umowę o charakterze konsesualnym, która dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron, czyli wierzyciela i poręczyciela.
Jedynie dla oświadczenia woli poręczyciela zastrzeżona została (pod rygorem nieważności) zwykła forma pisemna (art. 876 § 2 k.c.). Ta forma szczególna ma przede wszystkim na celu ostrzeżenie poręczyciela przed grożącym mu niebezpieczeństwem. Doświadczenie wykazuje, że poręczyciele są często osobami lekkomyślnymi ; liczącymi na to, że dłużnik główny, za którego poręczyli, wykona w terminie swe zobowiązanie.
Z reguły spotyka ich rozczarowanie, ponieważ dłużnicy główni nie wykonują swych zobowiązań z powodu złego stanu majątkowego lub z innych przyczyn. Wskutek zwłoki dłużnika zobowiązanie główne może się znacznie powiększyć, gdyż pociąga to za sobą obowiązek płacenia bardzo wysokich odsetek ustawowych (art. 481 k.c.). Oświadczenie drugiej strony (wierzyciela) nie wymaga zachowania żadnej formy szczególnej. Wystarczy, że wyrażono je w sposób tylko dorozumiany, może nawet nastąpić ustnie.
Składane jest w dowolnej formie poprzez :
- samo przyjęcie dokumentu zawierającego oświadczenie poręczyciela,
- przyjęcie dokumentu zawierającego oświadczenie poręczyciela ze złożeniem na nim pisemnej klauzuli stwierdzającej przyjęcie przez bank oświadczenia poręczyciela,
- złożenie oświadczeń woli przez bank i poręczyciela na piśmie, przy czym oświadczenie każdego z nich dokonane jest w odrębnym dokumencie,
- podpisanie dwustronnej umowy przez wierzyciela i poręczyciela.
Taka forma jest wymagana przy udzielaniu poręczeń ze środków budżetu państwa. Jeżeli poręczenia udziela kilka osób, kodeks cywilny nie wymaga, aby ich oświadczenie było złożone w jednym dokumencie czy równocześnie przez wszystkich poręczycieli. Może zdarzyć się sytuacja, kiedy każdy z poręczycieli poręcza za spłatę tego samego zobowiązania, przy czym jeden z nich poręcza za dług przyszły, drugi za istniejący a trzeci za dług już wymagalny.
Jeżeli poręczyciel nie może pisać, ale może czytać składa oświadczenie woli w ten sposób, że zamiast niego podpisze się inna osoba, a jej podpis zostanie poświadczony przez notariusza lub właściwy organ gminy, z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.
Z kolei kiedy poręczyciel jest osobą nie mogącą czytać, jej oświadczenie woli powinno być złożone w formie aktu notarialnego.
Oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego oraz dług główny. Ma to znaczenie z tego względu gdyż, poręka jako zobowiązanie akcesoryjne zależy od długu głównego, który zarazem wyznacza treść zobowiązania poręczyciela. Jest ona również niezbędna dlatego, że poręczenie nie może obejmować wszystkich zobowiązań dłużnika głównego. Byłoby ono wówczas nieważne (art. 58 § 2 k. c.).
W treści oświadczenia poręczyciela powinno być wskazane zobowiązanie do którego spłaty zobowiązuje się poręczyciel, gdy nie spłaci go osoba za którą poręcza. Wskazanie długu, za jaki udzielone jest poręczenie dotyczy także długu przyszłego. Możliwe to będzie poprzez określenie rodzaju kredytu czy pożyczki, daty złożenia wniosku lub numeru wniosku.
Niezbędne jest również wskazanie przez poręczyciela, w treści jego oświadczenia, osoby za którą udziela poręczenia. Należy jednak zaznaczyć, że nie jest konieczne wskazanie nazwiska dłużnika, jeżeli jego identyfikacja nie sprawia
trudności. Na przykład może wystarczyć oświadczenie „poręczam za dług mego syna Jana”. Osoba dłużnika może zresztą wynikać z orzeczenia długu.
Dla ważności poręczenia nie jest również niezbędne:
1) określenie górnej granicy odpowiedzialności poręczyciela, jeśli nie dotyczy spłaty zobowiązania przyszłego
2) wskazanie terminu, do którego ponosi odpowiedzialność poręczyciel, oprócz poręczeń za dług przyszły, gdzie w interesie banku leży żądanie umieszczenia tego terminu w celu uniemożliwienia odwołania poręczenia w każdym czasie aż do momentu powstania długu
3) wskazanie, że poręczenie jest „solidarne”, gdyż każde poręczenie jest solidarne
4) zastrzeżenie, że odpowiedzialność poręczyciela jest bezwarunkowa, bowiem nie wskazanie warunku oznacza, iż jest ono bezwarunkowe
5) słowo „poręczam” jeśli z treści oświadczenia poręczyciela wynika w sposób dostateczny wola udzielenia poręczenia
Dopuszczalne jest z kolei umieszczenie w treści oświadczenia poręczyciela:
a) zastrzeżenia, że bank będzie dochodził zapłaty od poręczyciela wówczas, gdy np. egzekucja przeciwko dłużnikowi głównemu okaże się niewypłacalna
b) warunku zawieszającego, który uzależnia powstanie odpowiedzialności poręczyciela od jego ziszczenia się, np. od udzielenia kredytu
d) warunku rozwiązującego, którego ziszczenie się może spowodować ustanie lub ograniczenie odpowiedzialności poręczyciela np. zawarcie warunku kiedy na skutek czynności banku z dłużnikiem ulegnie zwiększeniu również odpowiedzialność poręczyciela, zobowiązanie poręczyciela wygasa
Ze względu na treść poręczenie można podzielić na:
- poręczenie za spłatę całości lub części zobowiązania
- poręczenie terminowe lub bezterminowe
Jeżeli poręczyciel poręcza za całość zobowiązania dłużnika wobec banku, nie musi wskazywać w swym oświadczeniu kwoty, do wysokości której poręcza. W przypadku, gdy poręcza on za część zobowiązania dłużnika powinien w treści swego oświadczenia wskazać, za którą część zobowiązania poręcza. Możliwe jest to przy kredytach lub pożyczkach spłacanych w ratach lub uruchamianych w transzach. Określenie zakresu zobowiązania poręczyciela może być wówczas dokonane poprzez wskazanie transzy bądź raty za spłatę, którą poręcza.
Poręczenie za spłatę długu może być terminowe lub bezterminowe. Terminowe jest wówczas, kiedy poręczyciel w pisemnym oświadczeniu przyjmuje na siebie odpowiedzialność za spłatę długu, gdyby dłużnik główny nie spłacił go w ciągu okresu oznaczonego w umowie poręczenia. Zastrzeżenie terminu ma dla poręczenia istotne znaczenie dlatego powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie (art. 876 § 2 k. c.).
Takie poręczenie ma miejsce, jeśli poręczyciel w pisemnym oświadczeniu woli ograniczył swoją odpowiedzialność do wskazanego w tym dokumencie terminu i bez względu na to, jak długo trwa zobowiązanie główne odpowiada on na wypadek, gdyby dłużnik główny w czasie wskazanym w oświadczeniu zobowiązania nie wykonał.
Poręczenie jest bezterminowe w przypadku, gdy poręczyciel nie wskazał w oświadczeniu okresu, w ciągu którego będzie ponosił odpowiedzialność. Może być ono odwołane w każdym czasie, ale tylko przed powstaniem długu (czyli długu głównego). Poręczycielowi służą zgodnie z zasadą akcesoryjności zarzuty przysługujące dłużnikowi głównemu.
| Poprzedni artykuł: | Przedmiot i strony stosunku poręczenia |
| Następny artykuł: | Rodzaje poręczeń w systemie prawnym |