Czym jest zastaw na rzeczy ruchomej
zabezpieczenia kredytu, bankowość, finanse, ekonomia, biznes, firma, kredyty,
Zastaw na rzeczy ruchomej uregulowany jest w art. 306 – 307 k. c., zwany zastawem na zasadach ogólnych. Powstaje on w drodze umowy między kredytobiorcą (zastawcą) a bankiem (zastawnikiem). Bank może dochodzić zaspokojenia z rzeczy ruchomych , bez względu na to, czyją stały się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy. Przedmiot zastawu może być własnością kredytobiorcy lub innej osoby. Aby ustanowić zastaw potrzebna jest pisemna umowa pomiędzy bankiem a właścicielem rzeczy, na której ma być ustanowiony zastaw oraz wydanie rzeczy bankowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły.
Prawem zastawu można obciążyć jedną rzecz, a także kilka jednocześnie. Jeśli kredytobiorca zaciąga kredyt w celu nabycia maszyn w drodze umowy leasingowej, bank jako zabezpieczenie kredytu może ustanowić zastaw na nabywaniu przez kredytobiorcę maszyn. Umowa zastawu będzie wówczas zawierana między bankiem a firmą leasingową ,a kredytobiorca zostanie wskazany, jako osoba trzecia u której znajduje się przedmiot zastawu.
Bank nie może zastrzec w umowie, że zastawca przed wygaśnięciem zastawu nie dokona zbycia lub obciążenia rzeczy. Natomiast, gdy rzecz zostanie narażona na utratę lub uszkodzenie bank może żądać złożenia rzeczy do depozytu sądowego, zwrotu tej rzeczy z jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia kredytu lub sprzedaży rzeczy (zastaw przechodzi na uzyskaną cenę, która powinna być złożona do depozytu sądowego).
Zastaw rejestrowy uregulowany jest w ustawie z 06.12.1996 r., o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. nr 149, poz. 703 z późn. zmianami). Wcześniej znany jako bankowy zastaw rejestrowy uregulowany w art. 308 i 312 k. c. oraz 30 ust. 2 i 3 prawa bankowego. Istotą jego jest to, że w celu zabezpieczenia udzielonych przez bank kredytów można ustanowić na rzecz banku zastaw na rzeczach ruchomych zastawcy z pozostawieniem ich w posiadaniu kredytobiorcy lub osoby trzeciej. Nie może on jednak zabezpieczać innych wierzytelności bankowych (np. poręczenia, gwarancji). Tak więc zgodnie z art. 7 ustawy, przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome, z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego oraz prawa majątkowe, jeśli są zbywalne.
W szczególności można nim obciążyć:
- rzeczy oznaczone co do tożsamości
- rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku
- zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny
- prawa na dobrach niematerialnych
- prawa z papierów wartościowych
Ustawa przewiduje również możliwość ustanowienia zastawu na rzeczach, które zastawca zdobędzie dopiero w przyszłości. Obciążenie zastawem staje się wówczas skuteczne z chwilą ich nabycia przez zdobywcę. Przedmiot zastawu, choć jeszcze nie istniejący, powinien być nazwany, skonkretyzowany, a jego zaistnienie w przyszłości powinno wynikać, np. z zawartej umowy o jego wykonanie bądź innej, traktującej o jego powstaniu lub nabyciu w przyszłości. Ustanowienie zastawu na wierzytelnościach przyszłych lub warunkowych wymaga określenia najwyższej sumy zabezpieczenia.
Bankowy zastaw rejestrowy różni się od ogólnego zastawu tym, że przedmiot zastawu może pozostać w posiadaniu kredytobiorcy. Do ustanowienia zastawu bankowego konieczne jest spisanie umowy między bankiem a kredytobiorcą, umowa zaś powinna być wpisana do rejestru zastawów danego banku. Zastaw powstaje wraz z wpisaniem umowy do rejestru. Umowa taka powinna określić przedmiot zastawu w sposób umożliwiający jego identyfikację, tj. przez podanie nazwy, marki, numeru fabrycznego maszyn i urządzeń, a przy surowcach i materiałach - ich rodzaju i gatunku.
Zastaw bankowy pozostaje w mocy na rzeczach obciążonych, bez względu na zmiany, jakim może ulec przedmiot zastawu w toku przetwarzania, natomiast w przypadku połączenia rzeczy obciążonej z innymi rzeczami zastawu obejmuje również te inne rzeczy. Przedmioty objęte zastawem powinny być oznaczone w sposób widoczny i trwały, tak by nie mogły być nabyte w dobrej wierze przez osoby trzecie. Z kolei, gdy kredytobiorca zużyje do produkcji np. zastawione surowce, zastaw przechodzi z mocy prawa na wytworzone z nich przedmioty (półfabrykaty). Zastaw na prawach ustanowiony jest w celu zabezpieczenia udzielonego przez bank kredytu, przy czym prawa te muszą być zbywalne.
Aby ustanowić zastaw potrzebne jest zawarcie umowy w formie pisemnej z datą pewną czyli notarialnie lub urzędowo poświadczoną pomiędzy bankiem a właścicielem dokumentu stwierdzającego prawo, na którym ma być ustanowiony zastaw. Dokument stwierdzający prawo powinien być wydany bankowi, o ile przepisy dotyczące obrotu papierami wartościowymi nie stanowią inaczej. Termin ważności dokumentu nie może upłynąć przed datą spłaty kredytu.
Zastaw na prawach może być ustanowiony zwłaszcza na:
1) wkładach na imiennych książeczkach oszczędnościowych płatnych na każde żądanie oraz terminowych (z wyjątkiem książeczek zawierających na drugiej stronie okładki w rubryce „zastrzeżone” wpisy o zakazie wypłat na mocy orzeczenia sądu)
2) udziałach w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (zastaw na całym udziale). Umowa pisemna spółki może uzależnić zbycie lub zastawienie zastawu od zezwolenia spółki albo w inny sposób ograniczyć. Zastaw udziału staje się skuteczny wobec spółki w momencie, gdy spółka otrzyma o tym zawiadomienie od banku lub zastawcy
3) prawach w zakresie wynalazczości tj. na patencie, prawie ochronnym, prawie do patentu, prawie do prawa ochronnego, prawach z umowy licencyjnej, prawach z innej niż licencja umowy o korzystaniu z projektu wynalazczego. Przedmiotem zastawu mogą być jedynie autorskie prawa majątkowe. Fakt ustanowienia zastawu na prawach z patentu powinien zostać odnotowany w rejestrze patentowym prowadzonym przez Urząd Patentowy
4) papierach wartościowych, takich jak akcje, obligacje, weksle własne i trasowane
Ustanowienie zastawu na akcjach imiennych (świadectwach tymczasowych) wymaga ujawnienia tego na akcji oraz wydania dokumentu akcyjnego zastawnikowi. Poza tym powinno być ono odnotowane w księdze akcyjnej. W przypadku przedsiębiorstwa maklerskiego po przedstawieniu umowy zastawu, dokonuje ono przeniesienia papierów wartościowych na blokowane konto rachunku papierów wartościowych. Nie można jednak ustanowić zastawu na prawie użytkowania, gdyż jest ono niezbywalne.
| Poprzedni artykuł: | Co to jest hipoteka |
| Następny artykuł: | Co to jest kaucja bankowa |