Czym jest gwarancja bankowa
bankowość, banki, zabezpieczenia kredytów, kredyty, biznes, finanse, firma,
: kalendarze trójdzielne producent
Gwarancja bankowa jest bardzo pomocnym instrumentem bankowym w finansowaniu i zabezpieczaniu wszelkiego rodzaju transakcji rodzących zobowiązania majątkowe. Potrzeba dodatkowego zabezpieczania gwarancją bankową wykonania zobowiązań umownych, powstała głównie z faktu, że zawierające wzajemne obowiązki stron, nie dawały w większości przypadków zabezpieczenia zadowalającego w pełni kontrahentów. Ponadto charakter niektórych transakcji sprawił, że ewentualne uchybienia ze strony partnera handlowego były możliwe do stwierdzenia dopiero po zakończeniu kontraktu.
Natomiast istotne okoliczności wpływające na jego realizację i pełną ocenę, uwidaczniały się dopiero podczas jego wykonywania, trudno je było więc zawczasu przewiedzieć. Szczególnie ważne było to dla kontraktów z partnerami mającymi siedzibę za granicą. Dlatego też, zarówno kupujący, jak i sprzedający poszukiwali dodatkowych zabezpieczeń swoich interesów, takich, które eliminowałyby poniesienie jakichkolwiek strat oraz umożliwiały szybkie i pewne zaspokojenie pretensji wobec kontrahentów, nie wywiązujących się ze swych zobowiązań. Wykształciła się więc, instytucja gwarancji bankowej, której stronami początkowo były podmioty mające swoje siedziby albo miejsca zamieszkania w różnych państwach. Później została przyjęta w prawie wewnętrznym państw europejskich.
Znaczenie gwarancji bankowej w stosunkach gospodarczych wciąż rośnie, zwłaszcza w obrocie międzynarodowym. Rezultatem tej powszechności było wydanie w Paryżu w 1978 roku przez Międzynarodową Izbę Handlową „ Jednolitych reguł dotyczących gwarancji kontraktowych”. Celem wydania tych reguł, stanowiących zbiór zwyczajów handlowych, było zapewnienie w obrocie międzynarodowym jednolitej praktyki związanej z zawieraniem i wykonywaniem umów gwarancji. Zostały one opracowane z myślą o stosowaniu tych gwarancji w obrocie zagranicznym.
Banki mogą jednak stosować postanowienia tych reguł także w obrocie krajowym, jeśli nie jest to sprzeczne z polskim prawem. W 1984 roku „Jednolite reguły dotyczące gwarancji kontraktowych” zostały wydane przez Polską Izbę Handlu Zagranicznego. Istotną zaletą gwarancji bankowej jest to, że zapewnia wierzycielowi szybkie i pewne zaspokojenie wierzytelności należnej mu od dłużnika. Z tego względu wykazuje wyższość nad tradycyjnymi formami zabezpieczeń osobistych (zwłaszcza poręczeniem).
Gwarancja bankowa nie jest jednak wyczerpująco unormowana ustawowo. Prawo polskie jest jednym z nielicznych systemów prawnych, w których doczekała się ustawowej regulacji. Umowa gwarancji bankowej jest umową nazwaną prawa bankowego. Prawo bankowe nie nadaje jej jednak cech szczególnych, powodujących możliwość stwierdzenia, że różni się ona od innych form gwarancyjnego zabezpieczenia realizacji zobowiązań kształtujących się zgodnie z normami kodeksu cywilnego. Jedynym kryterium wyróżniającym jest podmiot – bank. Stanowi ona jednak jedną z postaci umów gwarancyjnych, które z kolei wchodzą w skład szerszej grupy tzw. zabezpieczeń osobistych wierzytelności.
Gwarancja bankowa określona jest w nowej ustawie z 29 sierpnia 1997 roku, a najważniejsze z przepisów zawarte są w rozdziale szóstym ustawy (art. 80 – 83 i art. 87 – 88). Według tej ustawy definiowana jest ona, jako jednostronne zobowiązanie banku (gwaranta), że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.
Ramowe uregulowanie gwarancji bankowej w przepisach prawa bankowego należy [...] odczytywać jako usankcjonowanie ustalonej praktyki, ze wskazaniem na kodeks cywilny jako na akt prawny zawierający unormowania instytucji na której gwarancja ta jest oparta. Do takiej wykładni upoważnia także przyznanie przez polskiego ustawodawcę doniosłości prawnej praktyce przez nadanie „ustalonym zwyczajom” funkcji regulującej (art. 56 k.c.) i wyjaśniającej (art. 65 k.c.).
Mechanizm działania gwarancji bankowej można przedstawić na następującym schemacie : Bank (A) udziela gwarancji na zlecenie osoby (B), która dokonała lub chce dokonać czynności prawnej z osobą (C). Umowa gwarancyjna obejmuje wówczas przyrzeczenie osoby (A) złożone osobie (C), że (B) zachowa się w określony sposób (np. spłaci udzielony kredyt bankowy). Natomiast dłużnik (B) udziela odpowiedniej treści zlecenia, które ten przyjmuje. Wierzytelność z gwarancji bankowej powstaje z chwilą przyjęcia przez beneficjenta oświadczenia gwaranta. Jest to więc wierzytelność przyszła, wymagalna z chwilą niewykonania oznaczonego w gwarancji świadczenia lub nastąpienia zdarzenia.
Udzielenie gwarancji przez bank oznacza wzmocnienie zobowiązania dłużnika przez zabezpieczenie jego wykonania. Daje również pewność wierzycielowi, że jego wierzytelność zostanie zaspokojona zgodnie z treścią uzyskanej gwarancji. Wierzyciel uzależnia udzielenie kredytu od uzyskania gwarancji. Gdyby ta nie została udzielona, umowa miedzy wierzycielem a dłużnikiem nie doszłaby do skutku.
Typowy sposób postępowania przy otwieraniu gwarancji bankowej można przedstawić następująco : Klient przedstawia w banku, w którym posiada rachunek lub z którym współpracuje w inny sposób, wniosek o udzielenie gwarancji. W takim wniosku znajduje się informacja o wnioskowanej kwocie gwarancji, terminie jej obowiązywania, oznaczeniu zobowiązania, które ma być zabezpieczone, o beneficjencie, warunkach umowy dotyczącej zobowiązania, które ma być zabezpieczone gwarancja, o proponowanym sposobie prawnego zabezpieczenia gwarancji. Powinny się również znaleźć dane dotyczące wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności np. elementy indywidualizujące (firma, nazwa) podstawa prawna działalności, dane dotyczące majątku z podziałem na aktywa i pasywa. Przy czym, gdy wnioskodawca jest w stałych kontaktach z bankiem, do którego wystąpił z wnioskiem, informacje te mogą być pominięte.
Banki przeważnie udzielają gwarancji na zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego przez inny bank lub instytucję finansową, na zabezpieczenie wykonania zobowiązań wynikających z umowy sprzedaży, dostawy, leasingu lub umowy o świadczenie usług, wobec urzędów celnych z tytułu cła i podatku granicznego, gwarancji udzielonej przez inny bank. Gwarancja może również zabezpieczać jednorazowe transakcje lub transakcje cykliczne, wynikające np. z umowy dostawy.
Bank może także zażądać oprócz wniosku o udzielenie gwarancji, bilans i rachunek wyników oraz opinie, ekspertyzy i inne dokumenty. Podstawą oceny zdolności wnioskodawcy do spłaty zobowiązania jest osiągana i przewidywana wysokość zysku netto oraz stan majątkowy. Wnioskodawca jest także zobowiązany do przedstawienia prawnej formy zabezpieczenia gwarancji, jak np. hipoteka, regwarancja, poręczenie. Koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia udzielenia gwarancji ponosi wnioskodawca. W ramach gwarancji istnieje jedność gospodarcza. Zleceniodawca i gwarant mają wspólny cel, jakim jest zaspokojenie wierzyciela.
Gwarancja bankowa charakteryzuje się tym, iż jest nieodwołalna, bezwarunkowa i ma ściśle określony termin ważności, po którego upływie nie będzie mogła być zrealizowana. Ponadto jest ona zobowiązaniem abstrakcyjnym, oderwanym od swojej sprawczej przyczyny i samodzielnym. Abstrakcyjnemu ze swej natury zobowiązaniu gwaranta może zostać nadany charakter kauzalny przez zamieszczenie w treści gwarancji odwołania do stosunku pokrycia i/lub waluty.
Abstrakcyjność i samodzielność gwarancji oznacza, że jest ona niezależna od umowy, z której wynika zobowiązanie objęte gwarancją. Jeżeli np. gwarancja zabezpiecza zobowiązanie wynikające z kredytu – jest od umowy kredytowej niezależna. Skutki prawne polegają na tym, iż jeśli okaże się, że umowa kredytowa z jakichś powodów będzie nieważna, zobowiązanie z tytułu gwarancji i tak będzie musiało być wykonane.
| Poprzedni artykuł: | Czym jest blokada środków na rachunku bankowym |
| Następny artykuł: | Przedmiot i strony stosunku gwarancji bankowej |