Badanie ryzyka kredytowego przed udzieleniem kredytu
Napisane 30.12.2020 przez BiznesPlan.me
Tagi: ryzyko kredytowe, banki, kredyty, kredyty dla firm, biznes, credit scoring, firma,
Działalność kredytowa jest jedną z głównych czynności bankowych. Podstawę działalności kredytowej każdego banku regulują postanowienia ustawowe: prawo bankowe, kodeks cywilny, statut banku oraz inne przywileje prawne. Kredyty udzielane są: podmiotom gospodarczym, a więc osobom fizycznym i prawnym prowadzącym działalność gospodarczą, a także jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej, jeżeli przedmiot ich działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej oraz organom samorządu terytorialnego.
Kredytobiorcy mogą zaciągać w banku następujące kredyty:
- krótkoterminowe udzielane na okres do 1 roku
- średnioterminowe z terminem spłaty od 1 roku do 3 lat
- długoterminowe z terminem spłaty powyżej 3 lat
Kredyty krótkoterminowe obejmują:
- Kredyt w rachunku bieżącym jest uprawnieniem klienta do zadłużenia się w tym rachunku na zasadach określonych w umowie kredytowej. Z takiego kredytu mogą korzystać kredytobiorcy posiadający rachunek bieżący w banku, w którym zamierzają starać się o kredyt.
Obejmuje on:
1. kredyt płatniczy, udzielany na pokrycie zobowiązań kredytobiorcy wynikających z przejściowych potrzeb zasilania finansowego, umowy o wydanie gwarancji lub poręczenia, wykupu weksli, umowy o pokrycie czeków gwarantowanych
2. kredyt otwarty, udzielany kredytobiorcom na podstawie oddzielnej umowy, zawieranej na okres od kilku miesięcy do 1 roku. Upoważnia on klienta do wystawiania dyspozycji płatniczych i zobowiązuje bank do zapłaty dokumentów płatniczych, których płatnikiem jest kredytobiorca
- Kredyty na cele eksploatacyjne – sfinansowanie bieżących potrzeb związanych z warunkami zaopatrzenia, produkcji, sprzedaży oraz z procesem rozliczeń pieniężnych. Umożliwiają one pokrywanie potrzeb przedsiębiorstw, które najczęściej nie są w stanie zrównoważyć w czasie swoich wpływów i wydatków. Dla banków są to kredyty o podwyższonym ryzyku, udzielane znanym klientom, często przy odpowiednim zabezpieczeniu
- Kredyty na cele inwestycyjne – sfinansowanie przedsięwzięć zmierzających do podjęcia lub rozwoju działalności gospodarczej
- Kredyty specjalne, związane z finansowaniem celów uzgodnionych z bankiem, np. należności z tytułu sprzedaży ratalnej, wybranych zapasów, uzupełnienia kapitału własnego kredytobiorcy itp.
- Kredyty dyskontowe polegają na transformacji zobowiązania wekslowego w zobowiązanie kredytowe, co łączy się z pełnieniem przez weksel funkcji kredytowej. Przeznaczone są na skup weksli przed terminem ich płatności, udzielane w wysokości sumy wekslowej, z tym że podawca weksla otrzymuje kwotę pomniejszoną o odsetki dyskontowe
- Kredyty lombardowe udzielane na krótkie okresy (do 6 miesięcy) pod zastaw papierów wartościowych i lokat terminowych
Kredyty średnio i długoterminowe obejmują:
- wyodrębnione kredyty na cele eksploatacyjne
- wyodrębnione kredyty na cele inwestycyjne
Niektóre banki udzielają również kredytów dewizowych ze środków własnych, bądź w ramach pożyczek przyznawanych przez zagraniczne instytucje finansowe na finansowanie importu. Kredyty dewizowe mogą być kredytami obrotowymi, bądź inwestycyjnymi. Jako kredyt traktowana jest także sama gotowość udzielania kredytu:
- na pokrycie wydanych przez banki gwarancji, poręczeń, akredytyw w wypadku, gdyby klient nie wywiązał się ze zobowiązań z nich wynikających
- postawionego do dyspozycji kredytobiorcy przez bank w kwocie równej jego niewykorzystania (powoduje wystąpienie zobowiązania warunkowego).
Banki działają na rynku w klimacie konkurencji i ryzyka. Konkurują między sobą zwłaszcza w dziedzinie udzielania kredytów, zdobywania wkładów. Przejawia się to w negocjowaniu warunków umowy kredytowej, a zwłaszcza oprocentowania i zabezpieczenia kredytów. Banki ograniczają ryzyko kredytowe dokonując selekcji wniosków kredytowych klientów na podstawie analizy stanu majątkowego kredytobiorcy, oceny założeń projektów inwestycyjnych itp. Wniosek kredytowy jest informacją zawierającą charakterystykę przedsiębiorstwa oraz ekonomiczne uzasadnienie rodzaju i kwoty potrzebnego kredytu.
Banki uzależniają przyznanie kredytu, określenie jego wysokości oraz dalszych warunków: termin spłaty, oprocentowania, zakresu uprawnień banku związanych z wykorzystaniem udzielanego kredytu i zabezpieczenia jego rentowności oraz terminu postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Ocena ekonomicznych aspektów zdolności kredytowej wymaga szczególnego zbadania sytuacji gospodarczej kredytobiorcy i nie może ograniczać się jedynie do wniosków płynących z analizy bilansu i sprawozdań finansowych.
Muszą być one wzbogacone o dalsze informacje, szczególnie o charakterze przyszłościowym. W badaniu zdolności kredytowej przedsiębiorstwa bank ustala, w jakim stopniu ponosi ryzyko udzielając kredytu wnioskowanego przez kredytobiorcę. Polskie prawo bankowe art. 70 pkt. 1, 2, uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach bank może udzielić kredytu przedsiębiorstwu nie mającemu zdolności kredytowej, jeżeli przedłoży ono realny program uzdrowienia gospodarki.
Badanie ryzyka może być zróżnicowane w zależności od stopnia rozpoznania sytuacji ekonomiczno – finansowej kredytobiorcy, a także od rodzaju kredytu i jego zabezpieczenia. Biorąc to pod uwagę można wyróżnić grupy kredytobiorców:
- podmioty gospodarcze, które miały wielokrotne kontakty z bankiem, w którym od lat mają rachunek i ubiegają się o kolejny kredyt. Współpraca z tym klientem układa się wzorowo, nie występowały nigdy zakłócenia w spłacie kredytów oraz w realizacji innych należności
- podmioty, które współpracowały podobnie, lecz występowały niekiedy (nieliczne) zakłócenia w wywiązywaniu się ze zobowiązań kredytowych, o których wcześniej informowały i ostatecznie solidnie się z nich wywiązywały
- podmioty, które:
1. posiadają od pewnego czasu rachunek w banku i nie korzystały z kredytu lub gwarancji, a według pisemnej opinii znanego nam banku, w którym uzyskiwały kredyty, zawsze wywiązywały się z umów jak należy ponadto wyjaśniona została przyczyna zwrócenia się o kredyt do banku i jest to powód racjonalny,
2. są naszymi klientami, którzy posiadają rachunek i kiedyś uzyskały kredyt, z którego wywiązały się całkowicie, lecz od dość dawna nie korzystały z tego typu usług banku
- podmioty, które nie są znane bankowi, lecz przedstawiły dokumenty wskazujące, że mają rachunek w innym banku i ten bank nie ma zastrzeżeń do nich, jednocześnie stwierdził, że nie korzystały z kredytów i gwarancji
- nowo powstałe podmioty, których zarząd (właściciel) nie ma większego doświadczenia w prowadzeniu biznesu byli nasi kredytobiorcy, z którymi bank miał poważne kłopoty z powodu nie wywiązywania się ze zobowiązań oraz trudności w utrzymywaniu kontaktów.
Pracownik banku udzielający kredytu, mając na uwadze minimalizację ryzyka kredytowego, musi dokładnie przyjrzeć się klientowi, ocenić trafność jego odpowiedzi, przeanalizować bilanse, zorientować się w rzeczywistej sytuacji na rynku. Sytuację finansową jednostki gospodarczej ocenia się na podstawie danych liczbowych dotyczących: majątku trwałego i obrotowego oraz finansującego go kapitału własnego i obcego, rentowności sprzedaży oraz podziału wygospodarowanego zysku. Analizując te dane banki wyliczają wskaźniki syntetyczne oraz pomocnicze, pozwalając na zakwalifikowanie według jednakowych kryteriów oceny zdolności kredytowej ocenianego podmiotu gospodarczego do właściwej grupy ryzyka.
Do oceny ryzyka kredytowego niezbędne jest również szczegółowe rozpoznanie struktury zasobów podmiotu gospodarczego, płynności finansowej, efektywności wykorzystywania majątku, poziomu wyniku finansowego. W tym celu można posługiwać się pewnym zestawem wskaźników analitycznych, które umożliwiają określenie tzw. indeksu ryzyka kredytowego, który wyraża sumę punktów, jaką uzyskuje kredytobiorca w wyniku oceny poszczególnych wskaźników szczegółowych charakteryzujących jego działalność.
Zdolność kredytową można ocenić na podstawie wskaźników:
- płynności
- zyskowności
- zadłużenia
- sprawności działania
| Poprzedni artykuł: | Budżet kampanii reklamowej |
| Następny artykuł: | Procedury w ocenie pracowników |